مصاحبه‌ها
بنیاد عکاسان خیابانی، فضایی برای کشف استعداد‌ها / گفتگو با مسعود قرائی
آذر
مسعود قرایی متولد ۱۳۶۶ و دانش آموخته در رشته کارشناسی ارشد مدیریت تهران مرکز است. او عکاسی را از سال ۱۳۹۱ به صورت خود آموخته و تجربی اغاز کرده است. پرسه زدن های بی پایان در خیابان‌ها و عکاسی از لحظات زندگی مردم، نشان دهنده علاقه او به «عکاس خیابانی» است. عکس های قرایی مشاهداتی از زندگی روزمره مردم، خیابان های شهر تهران، کافه ها و پارک ها است. او در عکس هایش به روابط انسانها با هم و همچنین روابط آنها با شهر و تاثیراتی که شهر به روی انسانها میگذارد بسیار توجه میکند. قرایی همچنین موسس «بنیاد عکاسان خیابانی» است و در سال ۱۳۹۹ کتاب «چرا عکاسی خیابانی» را منتشر کرد.
هستی ظهیری: آقای قرایی شما به عنوان عکاس خیابانی چه زمانی کار خودتان را شروع کردید و مهم‌ترین انگیزه‌ی شما در انتخاب این شکل از عکاسی چه بوده است؟
مسعود قرایی: من از بهشهر که یک شهر کوچک و آرام بود به تهران آمده بودم، دانشگاهی که می‌رفتم در میدان انقلاب بود و خانه‌ام حوالی چهار راه ولیعصر و من این مسیر را همیشه پیاده می‌رفتم.
شلوغی خیابان انقلاب، کتاب‌فروشی‌ها، کافه‌ها، محیط تئاتر شهر و اتفاقات زیادی که در آنجا رخ می‌داد برای منِ جوان ۱۸ ساله که از شهری کوچک و آرام آمده بودم مسحور کننده بود. راه رفتن و تماشا کردن بزرگ‌ترین لذت آن روزهای من بود. گاهی اوقات با گوشی‌ام که کیفیت دوربین عکاسی آن مثل گوشیهای حالا نبود عکس می‌گرفتم، برادرم که متوجه این ذوق و اشتیاق من شده بود برای من یک دوربین عکاسی گرفت و از آن زمان بود که ماجراجویی‌های من در خیابان شروع شد.
مانند خیلی از عکاسانی که عکاسی را شروع می‌کنند، نمی‌دانستم آن زمان دقیقاً چه کاری را انجام می‌دهم. پرسه زدن و تماشای خیابان با ویزور دوربینم و فراموش کردن زمان، حس رهایی به من می‌داد. عکاسی خیابانی یکی از معدود اتفاقاتی بود که در آن از فرآیند و نتیجه به یک میزان لذت می‌بردم، حتی می‌توانم بگویم که این فرآیند گاهی اوقات بیشتر از نتیجه برایم لذت‌بخش بود درست مثل الان.
وقتی برای اولین بار بدون اینکه هیچ آموزشی دیده باشم دوربین را در چهارراه ولیعصر دستم گرفتم، حس عجیبی داشتم از هر چیزی که می‌دیدم عکس می‌گرفتم. تئاتر شهر و آدم‌های اطرافش مهم‌ترین سوژه‌‌های آن زمانم بودند. متوجه بودم که عکس‌های بسیار بدی گرفته‌ام اما می‌دانستم آنها اولین تجربه‌های من هستند.
ه.ظ: ایده‌ی تأسیس صفحه‌ی بنیاد عکاسان خیابانی چه زمانی شکل گرفت. تا به امروز چه فعالیت‌هایی داشتید و میزان مشارکت و بازخوردها چطور بوده است؟
م.ق: مدرک تحصیلی که با آن از دانشگاه فارغ‌التحصیل شدم در رشته مدیریت بود و همیشه دوست داشتم اندوخته‌هایم از دانشگاه را در فرصتی مغتنم استفاده کنم؛ بعد از مدت نسبتاً زیادی که در عکاسی خیابانی فعالیت کردم به این فکر رسیدم که این دو علاقه را به هم نزدیک کنم.
اوایل سال ۲۰۱۵ بود که یک صفحه در اینستاگرام با نام عکاسان خیابانی ایجاد کردم و شروع به انتشار عکس‌های خیابانی از عکاسان مطرح دنیا کردم. آن زمان تعداد صفحاتی که در اینستاگرام محتواهای این‌چنینی تولید می‌کردند خیلی کم بود و به همین خاطر، صفحه مورد توجه قرار گرفت. بعد از مدتی یک فراخوان دادیم که عکاسان خیابانی‌ای که علاقه دارند عکس آنها را در صفحه بنیاد عکاسان خیابانی منتشر کنیم می‌توانند عکس‌های خودشان را برای ما ارسال کنند. در طول یک هفته نزدیک به هزار عکاس از سراسر دنیا عکس‌های خودشان را برای ما ارسال کردند. دیدن این شور و علاقه برایم بسیار جذاب و باورنکردنی بود و این باعث شد که ما فعالیت‌هایمان را در بنیاد گسترده‌تر کنیم؛ و از راهنمایی‌های عکاسان بزرگی چون بروس گیلدن، مت استوارت و توماس هاپکر برای این کار استفاده کردیم.
در حال حاضر بنیاد عکاسان خیابانی یکی از کامل‌ترین منابع برای کشف استعدادهای نوظهور در عکاسی خیابانی است؛ و برای عکاسان در هر سطحی چه حرفه‌ای و چه آماتور بستری فراهم کرده است تا آثار خود را با صدها هزار بیننده از سراسر دنیا به نمایش بگذارند. همچنین در بخش آموزش از طریق چاپ کتاب و مقاله و برگزاری نمایشگاه فعالیت میکند و تاکنون در کشورهای فرانسه، ایتالیا، آمریکا و ایران نمایشگاه برگزار کرده است.
سال قبل هم برای اولین بار فستیوال عکاسی خیابانی تهران را در خانه هنرمندان برگزار کردیم تا از طریق نمایشگاه و کارگاه‌های آموزشی عکاسی فرصت مناسبی را برای عکاسانی که به عکاسی خیابانی در ایران علاقه‌مند هستند ایجاد کنیم تا با دیدن عکس‌های اساتید این ژانر و شرکت در کارگاه‌های آموزشی رایگان با علم بیشتری این مسیر را دنبال کنند. بازخورد جشنواره خیلی خوب بود و فکر می‌کنم نمایشگاه عکاسی خیابانی یکی از پربیننده‌ترین نمایشگاه‌های عکس پارسال بود.
ه.ظ: آیا بنیاد عکاسان خیابانی به شکل رسمی ثبت شده است؟
م.ق: بنیاد عکاسان خیابانی در انگلستان ثبت شده است. چون در ایران به ما مجوز نمی‌دهند و نمی‌توانیم چنین بنیادی را ثبت کنیم و حتی در برای چاپ کتاب هم مشکل داشتیم و هیچ چاپخانه‌ای کتاب را چاپ نمی‌کرد.
ه.ظ: نیازهای مالی بنیاد از چه شیوه‌ای تأمین می‌شوند؟
م.ق: بخشی از در آمد ما مربوط به ورودی‌های مسابقه است که قسمتی از هزینه‌های ما را پوشش می‌دهد و بخش دیگر هزینه‌ها از طریق گرفتن اسپانسرها و تبلیغات تأمین می‌شود.
ه.ظ: علت اینکه تنها آثار سه عکاس ایرانی در کتاب عکاسان خیابانی دیده می‌شود چیست؟
م.ق: برای ما مهم بود که از تمام کشور‌هایی که در زمینه‌ی عکاسی خیابانی فعالیت دارند عکاس داشته باشیم به همین خاطر در تعداد نفرات محدودیت داشتیم. در ایران هم به پنج عکاس گفتیم که به ما عکس بدهند ولی بعضی از عکاسان دلایلی داشتند که نمی‌خواستند عکس‌هایشان را به ما بدهند و برای ما قابل احترام بود.
ه.ظ: با توجه به مخاطبین گسترده‌ی صفحه‌ی بنیاد عکاسان خیابانی، عکس‌ها به چه شکلی انتخاب می‌شوند؟
م.ق: ما در صفحه بنیاد عکاسان خیابانی بیشتر تک عکس‌هایی که در برگیرنده‌‌ی یک لحظه جذاب خیابانی است منتشر می‌کنیم، چون مخاطب اینستاگرام فقط عکاس‌ها نیستند و با تعداد قابل‌توجهی از بیننده‌هایی طرف هستیم که عکس دیدن برایشان تفریح و سرگرمی محسوب می‌شود. به همین دلیل ما به دنبال کننده‌های عکاس و مخاطبان حرفه‌ای همیشه وبسایت را پیشنهاد می‌کنیم.
جای دیگری که سعی داریم عکاسانی با نگاه جدید معرفی کنیم، مسابقه عکاسی ما است که داورهای آن از بهترین عکاس‌ها، ادیتورها و گالری‌دارها هستند و کمک می‌کنند تا بهترین‌ها انتخاب شوند. فرآیند شرکت در مسابقه کاملاً از طریق وبسایت انجام می‌شود و اینستاگرام صرفاً برای تبلیغ این مسابقه مورداستفاده قرار می‌گیرد که افراد بیشتری در این مسابقه شرکت کنند.
ه.ظ: در حال حاضر جایگاه عکاسی خیابانی را چطور می‌بینید؟ می‌دانیم که در سال‌های اخیر به ویژه پس از فراگیر شدن عکاسی با گوشیهای هوشمند پرسش‌هایی درباره‌ی آینده‌ی عکاسی خیابانی مطرح شده است. بسیاری این را یک پیشرفت در راستای دموکراتیزه شدن هر چه بیشتر عکاسی می‌دانند و برخی دیگر آن را تهدیدی برای عکاسان خیابانی حرفه‌ای به حساب می‌آورند. شما این مسئله را چطور می‌بینید؟
م.ق: عکاسی خیابانی ژانری است تقریباً به قدمت خود عکاسی است. به اعتقاد من یکی از جذابیت‌ها و دلایل ماندگاری عکاسی خیابانی تنوع آن است. تنوع در سبک‌ها، تفکرات، اهداف و ابزار و تنها از طریق تنوع این ژانر می‌تواند زنده بماند و تکامل یابد. به اعتقاد من، هیچ هدف و مسیر مشخص واحدی برای عکاسی خیابانی وجود ندارد. هرکس باید مسیر و اهداف خودش را دنبال کند.
خیلی از عکاسانی که عکاسی خیابانی را دنبال می‌کنند گاهی اوقات از دوربین موبایلشان به عنوان یکی از ابزارهای عکاسی استفاده می‌کنند. مهم‌ترین ویژگی گوشیهای هوشمند همیشه همراه بودن آن است بنابراین با در نظر گرفتن این موضوع می‌توانیم بگوییم که گوشیهای هوشمند به اندازه کافی برای عکاسی خیابانی خوب هستند. گاهی اوقات در مکان‌هایی بهترین و تنهاترین راه برای گرفتن عکس است، مخصوصاً برای ما که در ایران زندگی می‌کنیم و با بایدها و نبایدهای امنیتی بسیار زیادی طرف هستیم. فکر می‌کنم افزایش دوربین‌های موبایل باعث شده ما لحظات بسیار بیشتری را ببینیم. از لحظات عاشقانه در خیابان گرفته تا اتفاقات سیاسی و …
سریع بودن و پنهان بودن موبایل باعث ثبت لحظات تاریخی مهمی در خیابان‌ها شد، مثل عکس‌های ثبت شده از اعتراضات خیابانی.
اینکه می‌بینم تعداد افرادی که در خیابان عکاسی می‌کنند زیاد شده است برای من خیلی ارزشمند است و امیدوارم از میان این صدها عکاسی که در خیابان عکاسی می‌کنند استعدادهای درخشانی را ببینیم. ولی خب همان‌طور که شما هم گفتید گاهی می‌بینیم بسیاری از این عکس‌ها تکراری هستند؛ می‌خواهم بگویم که این عکس‌های تکراری فقط مربوط به الان نیست و در گذشته هم گاهی بین عکاسان بزرگ پیش می‌آمده. ولی به هر حال من فکر می‌کنم که همیشه نگاه‌های جدیدتر و معاصرتری می‌آیند. مخصوصاً در ایران که عکاسی خیابانی در گذشته خیلی جدی نبوده. ما نیاز داریم که شهر و اتفاقاتش را نشان بدهیم تا حداقل به لحاظ تاریخی آن را ثبت کنیم.
ه.ظ: آیا امسال برنامه‌ای برای برگزاری جشنواره‌ی عکاسی خیابانی دارید؟
م.ق: بله امسال هم جشنواره و نمایشگاه عکاسی خیابانی برگزار خواهد شد و با توجه به تجربیات سال گذشته امیدواریم بتوانیم بهتر از سال گذشته برگزارش کنیم.
استفاده از محتویات مجله کادر بدون ذکر منبع پیگرد قانونی دارد.
گفتگو: هستی ظهیری
وبسایت بنیاد عکاسان خیابانی: https://streetphotographersfoundation.com/
اینستگرام بنیاد عکاسان خیابانی
