پاریس فوتو بزرگ‌ترین آرت‌فر تخصصی عکاسی در جهان

آرت‌فرها نمایشگاه‌های بزرگ هنری هستند که به طور معمول رسانه‌های هنری گوناگونی را پوشش می‌دهند. در این رویدادها که امروزه بیشتر به شکل سالانه برگزار می‌شوند غرفه‌هایی به گالری‌ها، مجموعه‌داران، هنرگردانان اختصاص می‌یابد تا آثارشان را ارائه و برای فروش عرضه کنند در برخی آرت‌فرها این امکان به هنرمندان مستقل نیز داده می‌شود. در این بین آرت‌فرهایی هستند که به طور خاص بر روی یک رسانه‌ی هنری کار می‌کنند. در این مقاله می‌خواهیم به معرفی یکی از مهم‌ترین آرت‌فرهای تخصصی عکاسی یعنی «پاریس فوتو» بپردازیم.

پاریس فوتو بزرگ‌ترین آرت‌فر بین‌المللی عکاسی است که از ۱۹۹۷ هر ساله در ماه نوامبر به مدت چهار روز در پاریس برگزار می‌شود و تمرکز آن بر ارائه‌ی سویه‌های هنری عکاسی است. این رویداد در نخستین سال برگزاری، کار خود را با ۵۳ گالری آغاز کرد اما امروزه بیش از ۱۵۰ گالری هنری در این نمایشگاه شرکت می‌کنند. در سال‌های پیش از پاندمی در هر دوره بیش از هفتاد هزار نفر از پاریس فوتو دیدن می‌کردند بنابراین اثر این رویداد در جذب گردشگران فرهنگی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای چند دوره از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۵ پاریس فوتو در فصل بهار در لس‌آنجلس هم برگزار می‌شد اما در حال حاضر این رویداد در پاریس و نیویورک برگزار می‌شود.

پاریس فوتو  را می‌توان به چهار بخش مهم دسته‌بندی کرد. بخش اول یا بخش اصلی مربوط به حضور هنری از سراسر دنیاست. با توجه به استانداردهای بالا و محدودیت‌های مکان برگزاری به طور معمول کمتر از دویست گالری و بیشتر اوقات ۱۶۵ تا ۱۷۰ گالری برای این بخش پذیرفته می‌شوند. روند شرکت در پاریس فوتو به این شکل است که پس از انتشار فراخوان، گالری‌ها برگه‌های درخواست حضور و آثار انتخابی خود را به گروه برگزارکننده می‌فرستند و کمیته‌ی انتخاب که از گالری داران و متخصصان هنری مطرح تشکیل شده با توجه به پیشینه‌ی گالری و کیفیت و اصالت آثار ارسالی در مورد حضور آنان در بخش اصلی تصمیم‌گیری می‌کنند و معمولا برای گالری‌های کم سابقه‌تر سخت‌گیری بیشتری اعمال می‌شود.

خیلی‌ها اعتقاد دارند که جذابیت پاریس فوتو به حرفه‌ای بودن و کیفیت بالای مدیریت و آثار ارائه شده در این نمایشگاه است به همین خاطر واضح است که هزینه‌های شرکت در پاریس فوتو بسیار بالاست و این دلیل دیگری است برای گالری‌های کوچک و کم‌سابقه که امکان کمتری برای راه‌یابی به این رویداد را دارند.

 هزینه‌ی غرفه‌ها با توجه به متراژ، محل قرارگیری، تعداد دیوارها و شرایطشان متفاوت است اما بعید است بتوان با کمتر از سی هزار یورو غرفه‌ای مناسب در پاریس فوتو را از آن خود کرد. در نظر داشته باشید که این تنها هزینه‌ی اجاره‌ی فضای غرفه است و آماده‌سازی دیوارها، نورپردازی غرفه و موارد دیگر نیز شامل هزینه می‌شود. با این حساب اگرچه داشتن غرفه در پاریس فوتو ارزان‌تر از آرت‌فرهای بزرگی نظیر «آرت بازل» است اما همچنان یکی از آرت‌فرهای گران قیمت به حساب می‌آید.

با توجه به تخصصی بودن وگسترده بودن این رویداد، مخاطب آن یعنی گالری‌های شرکت کننده در بخش اصلی تلاش می‌کنند تا آثار و هنرمندان خود را به بهترین شکل معرفی کنند. به همین دلیل پاریس فوتو مجموعه‌ای غنی و متنوع از آثار عکاسان پیشگام و در کنار آن جریانات شاخص روز و استعدادهای جدید در زمینه‌ی عکاسی هنری است.

به طور کلی آرت‌فرها مکانی برای ارائه و فروش آثار هنری و به عبارت دیگر محل هم‌نشینی هنر و سرمایه هستند برای همین نباید جنبه‌های تجاری آثار ارائه شده را از یاد ببریم چرا که هزینه‌های شرکت در آرت‌فر از محل فروش آثار غرفه‌ها تأمین می‌شود و این موضوع درباره‌ی پاریس فوتو هم صادق است. آثار ارائه شده در پاریس فوتو به روشنی علاقه‌مندی‌های بازار را مشخص می‌کند و اگر چند سال متوالی آثار تعدادی از عکاسان حاضر در پاریس فوتو را دنبال کنید به خوبی متوجه رشد قیمت آثار خواهید شد بنابراین موقعیت حضور در این نمایشگاه هم برای عکاسان و هم گالری‌ها فرصتی مهم و تعیین کننده است.

پاریس فوتو در بخش اصلی در کنار آثاری که به انتخاب گالری داران پس از تائید در کمیته‌ی برگزاری روی دیوار می‌روند هر ساله روی یک موضوع یا منطقه‌ی جغرافیایی خاص متمرکز می‌شود و به این ترتیب فرصتی استثنایی برای دیده شدن ایجاد می‌کند. به عنوان مثال این تأکید در سال ۲۰۰۹ «بر عکاسی ایران و عرب» بود و در سال ۲۰۲۱ تمرکز بر موضوع «هویت» خواهد بود.

همان‌طور که گفته شد در بخش اصلی پاریس فوتو می‌توان تنوعی باور نکردنی از آثار عکاسان هنری را در کنار یکدیگر دید. روشن است که برای آشنا شدن با دیدگاه‌های یک هنرمند دیدن یک یا نهایتاً چند اثر از او کافی نیست و از این جهت آرت‌فرها مکانی برای عمیق شدن در آثار یک هنرمند نیستند اما رویدادهایی نظیر پاریس فوتو با نمایش حجم زیادی از آثار این فرصت را به بیننده می‌دهند تا هنرمند یا آثار موردعلاقه‌شان را در میان این شلوغی و گوناگونی بیابند و دنبال کنند.

دومین بخش این رویداد کتاب پاریس فوتو است. در این بخش بیش از سی ناشر تخصصی هنر شرکت کرده و تازه‌های نشر خود را ارائه می‌کنند. در این بخش می‌توان کتاب‌های عکس، کتاب‌های نقد و نظریه و نسخه‌های کمیاب و منحصربه‌فرد را جستجو کرد. یکی از جذابیت‌های این بخش برگزاری جلسات امضای کتاب توسط هنرمندان یا منتقدان است که فرصت دیدار با آن‌ها را فراهم می‌کند. این جلسات به طور معمول یکی از شلوغ‌ترین بخش‌های پاریس فوتو هستند.

جدیدترین بخش پاریس فوتو و سومین بخش آن «کیوریوسا/curiosa» است که در سال ۲۰۱۸ افتتاح شده و به ارائه‌ی آثار هنرمندان نوظهور اختصاص دارد. هر سال در این بخش پروژه‌های عکاسی و یا عکس محور عکاسان جوان به نمایش در می‌آید که می‌تواند فرصتی فوق‌العاده و سکوی پرتابی برای ورود هنرمندان جوان به بازار حرفه‌ای‌ها باشد.

بخش چهارم به فیلم پاریس فوتو اختصاص دارد که در آن رابطه‌ای میان عکس‌ها به عنوان تصاویر ساکن و تصاویر متحرک فیلم برقرار می‌شود. لازم به ذکر است که علاوه بر بخش‌های اصلی، رویدادهای موازی زیادی مانند جلسات گفتگو با هنرمندان، هنرگردانان، گالری داران و منتقدان در حاشیه‌ی پاریس فوتو برگزار می‌شود. یکی از شاخص‌ترین این رویدادها جایزه‌ی کتاب عکس «اپرچر» و پاریس فوتو است که از سال ۲۰۱۲ در سه بخش برگزار می‌شود. بخش‌های مختلف این جایزه شامل اولین کتاب عکس، کتاب عکس سال و کاتالوگ عکاسی سال است.

علاوه بر این‌ها از سال ۲۰۱۱ هر دو سال یک‌بار ماه نوامبر در پاریس ماه عکاسی نامیده می‌شود و رویدادهای هنری دیگری نیز در این زمان برگزار می‌شوند. به عنوان مثال بسیاری از مراکز هنری پاریس مهم نظیر «ژرژ پمپیدو»، «خانه اروپایی عکس»، «بنیاد کارتیه برسون» و «ژودوپوم» گالری‌های خود را به نمایش آثار عکاسان مطرح اختصاص می‌دهند. علاوه بر این گالری‌های هنری دیگر هم نمایشگاه‌های ویژه‌ای را برای این زمان آماده می‌کنند.

حضور گالری‌های ایرانی در پاریس فوتو

از میان گالری‌های ایرانی، گالری راه ابریشم از سال ۲۰۰۷ در این رویداد مهم شرکت کرده و در بیشتر سال‌ها تنها نماینده‌ی عکاسی ایران در این رویداد مهم بوده است. گالری اثر هم تجربه‌ی حضور در پاریس فوتوی سال ۲۰۰۹ را دارد و گالری ای جی نیز یک‌بار در سال ۲۰۱۵ در پاریس فوتوی لس‌آنجلس شرکت کرده است.

البته در سال‌های مختلف آثار عکاسان ایرانی نظیر نیوشا توکلیان، محمدرضا میرزایی، گوهر دشتی، تهمینه منزوی، نیلوفر بنی‌صدر و … نیز از طریق همکاری این عکاسان با گالری‌های خارج از کشور در این رویداد به روی دیوار رفته است.

در پایان با توجه به آنچه گفته شد بازدید و یا شرکت در پاریس فوتو می‌تواند برای هر عکاس و علاقه‌مند به عکاسی فرصتی مغتنم و آموزنده باشد چراکه علاوه بر نمایشگاه اصلی شرکت در رویدادهای حاشیه‌ی آن نظیر کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی، اهدای جوایز، رونمایی کتاب و جلسات امضای هنرمندان فرصتی استثنایی برای یادگیری و گسترش روابط کاری با فعالان هنری از سراسر دنیا است.

استفاده از محتویات مجله کادر بدون ذکر منبع پیگرد قانونی دارد.

نویسنده: هستی ظهیری